حرف پرسشگران به زودی در کلاب هاوس تمام شده و حالت تکرار به خود می‌گیرد

مصطفی انتظاری هروی ، مدرس علوم سیاسی دانشگاه و مدیرعامل مجموعه رسانه‌ای خبرفوری معتقد است کلاب هاوس مگر در اوج تحولات و اتفاقات خاص سیاسی مانند انتخابات، نمی تواند به طور روزمره مخاطب را نگه دارد.

کلاب‌هاوس محصولی جدید از کارخانه شبکه‌های اجتماعی است که بدون اتکا به عکس و ویدئو و نوشته، توانسته به یکی از محبوبترین رسانه‌ها در دنیا و البته ایران تبدیل شود. در این فضا کاربران می‌توانند به‌طور زنده با یکدیگر حرف بزنند و نظرات خود را به اشتراک بگذارند.

با مصطفی انتظاری هروی، نویسنده کتاب پدیده هشتم نوامبر درباره موجی که این روزها کلاب‌هاوس به راه انداخته گفت‌وگو کردیم. پرسش‌های ما درباره علت استقبال سیاستمداران ایرانی و بخشی از جامعه از این پلتفرم بود. همچنین از او پرسیدیم آیا کلاب هاوس بر نتیجه انتخابات ۱۴۰۰ تاثیر گذار است یا خیر. به گفته وی عمده مشارکت کنندگان در این شبکه اجتماعی، از پیش تصمیم خود درباره انتخابات را گرفته اند و بعید است فضای کلاب هاوس بر آنها تاثیر زیادی بگذارد.

به نظر شما علت استقبال سیاستمداران ایرانی و بخشی از جامعه از این پلتفرم چیست؟

به نظر من کلاب هاوس به دلیل آنکه بستری تازه برای اظهارنظر را فراهم کرده و می تواند صدای افراد را به گوش انبوهی از مخاطبان برساند، با استقبال روبرو شده است. از یاد نبریم که جامعه ایران یک جامعه شفاهی است و رسانه سنتی در ایران منبر به تعبیر عام آن بوده است. بنابراین کلاب هاوس با احیای منبر، به نخبگانی که در قدرت نوشتن و استدلال مکتوب چندان تبحر ندارند، فرصت می دهد تا با قدرت کلام خود که بالاترین توانمندی معمول سیاستمداران است، مخاطبان را جذب کنند.

آیا این استقبال موجی زودگذر است یا دوام خواهد داشت؟

به نظر من استقبال از کلاب هاوس چندان بادوام نخواهد بود. همین حالا وقتی به اتاق های مختلف این شبکه اجتماعی رجوع می‌کنید می بینید بیشتر افراد برای شنیدن آمده اند و تعداد کمی پرسشگری و ایده پردازی می کنند. بنابراین حرف های این عده محدود به زودی تمام می شود و حالت تکرار به خود می گیرد. من فکر می کنم کلاب هاوس مگر در اوج تحولات و اتفاقات خاص سیاسی مانند انتخابات، نمی تواند به شکل دائم مخاطب را نگه دارد چون فعلا جذابیت دیگری ندارد.

اساسا صوت چه برتری نسبت به متن و عکس و ویدیو دارد که کاربران به سمت آن رفته اند؟

فن بیان یک استعداد ذاتی است که دارندگان آن برای استفاده از آن نیازی به تدوین و ویرایش و فضای خاص ندارند. عکس و ویدئو تخصص هایی است که بسیاری از آن بی بهره اند اما صحبت کردن، یک فرصت بی دردسر است. آن هم در فضای کرونایی که فرصت دیدارهای حضوری اندک است. بنابراین ارسال صوت و یا گفتگو کردن که سنتی رادیویی و حتی تلویزیونی است- در تلویزیون هم بیشتر صوت میهمانان ارزش رسانه ای دارد؛ تا تصویر آنها در خانه یا محل کار- بدون هیچ هزینه و مشکلی می تواند به یک سیاستمدار یا نخبه یا فعال اجتماعی فرصت دهد تا مخاطبان خود را تحت تاثیر پیام شفاهی قرار دهد. این ویژگی به ویژه در ایران که تاریخی شفاهی و نه مکتوب دارد، از اهمیت بالایی برخوردار است.

آیا کلاب هاوس فضای دموکراتیکی برای مشارکت دارد؟

به نظر من تا حد زیادی فضای کلاب هاوس دموکراتیک است و اگر مثلا مدیر اصلی اتاق مانع از صحبت شود، مخاطب اتاق را ترک می کند و به اتاق دیگری می رود. با این حال همان طور که اشاره شد، از آنجا که اکثر مخاطبان کلاب هاوس شنونده هستند و گویندگان تکراری و در هر اتاق مدام این جمله تکرار می شود که «من سریع این را بگویم و بروم به اتاق بعدی»، در عمل فرصتی برابر برای اظهارنظر وجود نداشته و مانند بسیاری دیگر از شبکه های اجتماعی ، حلقه بسته ای برای اظهارنظر کردن ایجاد می شود.

با توجه به کم‌شنونده بودن رادیو در ایران چگونه کلاب هاوس می‌تواند پرطرفدار باشد؟

رادیو در ایران به این دلیل کم مخاطب است که یکطرفه بوده و جنبه چندصدایی را چندان رعایت نمی کند. برنامه های رادیویی، نمی تواند بازتاب دیدگاه های موجود در جامعه باشد. درصورتی که کلاب هاوس چنین نیست و مخاطب می تواند درباره هر مساله ای اظهارنظر کند و صدای خود را بشنود.

همچنین کلاب هاوس تنوع موضوعی بالایی برای سرگرم کردن مخاطب دارد. بنابراین مخاطب می تواند به دلخواه خود از یک اتاق سیاسی به یک بحث فرهنگی وارد شود و از این نظر جذاب تر است. کلاب هاوس همچنین ارتباط مخاطب با چهره های بیرون از ایران را نیز برقرار می کند که این امر در رادیو ممکن نیست. در کلاب هاوس پرسشگری وجود دارد و اظهارنظر کننده به چالش کشیده می شود درحالی که در رادیو این فضا وجود ندارد.

آیا کلاب هاوس می‌تواند بر نتیجه انتخابات ۱۴۰۰ تاثیر گذار باشد؟

فکر نمی کنم کلاب هاوس نقشی کلیدی در انتخابات ۱۴۰۰ ایفا کند. تجربه شخصی من در کلاب هاوس این است که عمده مشارکت کنندگان در این شبکه اجتماعی، از پیش تصمیم خود درباره انتخابات را گرفته اند و بعید است فضای کلاب هاوس بر آنها تاثیر زیادی بگذارد.