چرا خانه زینت‌الملک و باغ موزه نارنجستان هنوز باز است؟
درحالی که موزه‌های سراسر کشور از روز جمعه ۲۳ خرداد ماه با هدف حفاظت از آثار و اموال فرهنگی در شرایط حساس کنونی، تعطیل شده‌اند اما گزارش‌هایی از ادامه فعالیت برخی موزه‌ها و اماکن تاریخی از حمله باغ موزه نارنجستان و خانه موزه زینت الملک در شیراز حکایت دارد.
همزمان با تجاوز اسرائیل به ایران، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، اماکن تاریخی و موزه. های زیرمجموعه خود را براساس پروتکل‌های بین. النللی و داخلی تعطیل کرد. به تبعیت از آن، موزه‌ها و اماکن تاریخی زیر مجموعه دیگر بخش‌ها هم تعطیل شد. اما گزارش‌های جسته و گریخته از باز بودن و ادامه فعالیت معدود موزه‌ها خبر می‌داد که انتقال ندادن اشیا این موزه‌ها در این شرایط به مخزنی امن و یا باز نگه داشتن برخی از اماکن تاریخی در وضع نوجود، نگرانی‌هایی را پیش آورده است.
سیاوش آریا، کنشگر میراث فرهنگی به ایسنا اطلاع داد که با وجود تعطیلی سراسری موزه‌ها و اماکن تاریخی در کشور، هنوز باغ موزه نارنجستان و خانه زینت الملک باز هستند و به رغم گزارش‌های متعددی که در این باره به متولیان داده شده، اما برای تعطیل کردن این موزه‌ها و یا انتقال اشیاء در اختیار موزه نارنجستان اقدامی نشده است.
این پژوهشگر میراث فرهنگی در اهمیت این دو مکان تاریخی و ضرورت حفاظت از آنها براساس پروتکل‌های و قوانین موجود توضیح داد: باغ موزه نارنجستان به همراه خانه موزه زینت‌الملک از بناهای شاخص دوره قاجاریه شیراز و همچنین، چشم و چراغ خانه های قاجاری شیراز و کشور هستند. این دو بنا از زیر زمین به یکدیگر راه داشته و در دهه چهل خورشیدی پروفسور پوپ به سبب اهمیت آن و قرار گرفتن در بافت تاریخی، آنها را جدا کرد. واپسین مالک موزه نارنجستان از خاندان قوام آن را پیشکش دانشگاه پهلوی کرد که اینک دانشگاه شیراز است. خانه زینت الملک زیر نظر بنیاد فارس‌شناسی اداره می‌شود. بهترین نقاشی‌ها روی چوب و دیوار و بهترین گچ‌بری‌ها و نفیس‌ترین آینه‌کاری‌ها در این دو بنا وجود دارد. موزه نارنجستان ویژه مهمانان فرنگی و افراد خاص داخلی در دوره قاجار بود، از همین رو بهترین معماری و هنر را دارد.
این کنشگر میراث فرهنگی ادامه داد: اما اشیای شاخصی در موره باغ نارنجستان است، از هزاره یک و دو پیش از میلاد تا دوره تاریخی ساسانی و آثار شاخص دوره اسلامی به همراه سکه‌های هخامنشی، اشکانی، ساسانی و سنگ نگاره و سنگ نبشته سرستون به نام ابنون که ساسانی و بسیار ارزشمند است در آنجا نگهداری می‌شود. این اشیاء که از مناطق گوناگون و در کاوش‌های باستان‌شناسی به‌دست آمده بسیار ارزشمند و یگانه بوده و هویت ملی ایرانیان است که به گونه امانت در دست دانشگاه شیراز است.
او با ابراز نگرانی نسبت به ادامه فعالیت این دو مکان تاریخی با توجه به این اقدامی برای حفاظت از آنها در شرایط اضطراری موجود نشده است، یادآور شد: باید توجه داشت که منشور و پروتکل جهانی حفاظت از میراث فرهنگی در زمان خطر و اضطراری و جنگ برای کشورها یکسان است و باید اجرا شود که امنیت مکان های تاریخی را یادآور می‌شود. اگر در این شرایط آسیبی به مکان تاریخی و آثار در اختیار آنها وارد شود، چه کسی پاسخگو است که این اماکن را باز نگه داشته‌اند؟
براساس کنوانسیون لاهه (۱۹۵۴)، به منظور حفاظت از اموال فرهنگی در زمان جنگ و درگیری‌های مسلحانه، کشورهای عضو متعهد می‌شوند که از اموال فرهنگی در قلمرو خود در برابر آسیب‌های ناشی از جنگ محافظت کنند. این کنوانسیون شامل اقدامات پیشگیرانه و همچنین اقدامات تنبیهی برای نقض تعهدات مربوط به حفاظت از اموال فرهنگی است.
همچنین قانون حفظ آثار ملی ایران برای حفاظت از آثار ملی ایران، از جمله بناها، محوطه‌ها، اشیاء منقول و غیرمنقول، تدوین شده است که بر این اساس، آثار ملی ثبت شده در فهرست آثار ملی، مشمول حمایت‌های ویژه‌ای هستند. این قانون اقداماتی مانند تخریب، آسیب رساندن، یا انجام عملیاتی که باعث تزلزل بنیان یا تغییر صورت آثار ملی شود را ممنوع می‌کند.
حفاظت از آثار و اموال فرهنگی در زمان جنگ یک وظیفه بین‌المللی است و همه کشورها باید به آن پایبند باشند.
نقض قوانین مربوط به حفاظت از آثار در زمان جنگ می‌تواند منجر به مجازات‌های کیفری و مدنی شود. حفاظت از آثار فرهنگی در زمان جنگ، به حفظ هویت و میراث فرهنگی یک ملت کمک می‌کند.
دیدگاه