نقشه پایتخت در سال ۱۲۷۷
سندی که پیش روی شماست تنها یک نقشه قدیمی نیست؛ بلکه پنجره‌ای است به گذشته‌ای نه‌چندان دور که سیمای پایتخت را به شکلی کاملاً متفاوت به تصویر می‌کشد.
این نقشه که توسط هانری رنه دالمانی، سیاح و شرق‌شناس فرانسوی در کتاب مشهورش «سفرنامه از خراسان تا بختیاری» منتشر شده، تصویری دقیق از تهران و اطراف آن در سال۱۲۷۷ خورشیدی (حدود ۱۸۹۸میلادی) در اواخر سلطنت مظفرالدین‌شاه قاجار ارائه می‌دهد.
در مرکز نقشه، «طهران» با حصارهای ستاره‌ای‌شکل خود محصور شده است؛ شهری کوچک و جمع‌وجور که قلب تپنده ایران قاجاری بود. اما آنچه بیش از همه شگفت‌انگیز است، فضای خالی و روستاهای پراکنده در اطراف آن است. مناطقی که امروز بخش‌های جدایی‌ناپذیر و شلوغ تهران بزرگ هستند، در آن زمان روستاهایی خوش‌آب‌وهوا یا شهرک‌هایی مستقل بودند. در شمال، ییلاقاتی چون تجریش، زرگنده، قلهک و فرحزاد به‌وضوح دیده می‌شوند که پناهگاه تابستانی اشراف و درباریان بودند.
مسیرهای اصلی و حیاتی آن دوران، مانند «جاده قزوین»، «جاده خراسان (مشهد)» و «جاده قم» شریان‌های ارتباطی پایتخت با دیگر نقاط کشور را تشکیل می‌دادند. وجود اماکن مهمی چون باغ شاه در غرب، قصر قاجار و دوشان‌تپه در شرق و آستان مقدس حضرت عبدالعظیم(ع) در شهر ری نشان از اهمیت این نقاط در آن دوره دارد. این نقشه که به‌تازگی در فضای مجازی پربازدید شده، سندی گویا از تحولات شگرف پایتخت در طول یک قرن اخیر و یادآور روزگاری است که فاصله میان تهران تا کرج، ری و شمیران، سفری در دل دشت‌ها و مزارع بود.
دیدگاه