زیباترین زن افغان/خواننده‌ای که مرزها را شکست
در میان موج‌های مهاجرت و صدای خاموش‌شده زنان افغان، مژده جمال‌زاده مانند نوری در تاریکی می‌درخشد. این زن ۳۹ ساله، با موهای بلند مشکی و چشمانی که داستان‌های جنگ و عشق را روایت می‌کنند، نه تنها خواننده‌ای افغانستانی‌تبار است، بلکه نمادی است از مقاومت، زیبایی و مبارزه برای حقوق زنان.
مژده، که خود را «صدای نسلی سرکوب‌شده» می‌نامد، اخیراً در جشنواره فیلم تورنتو با فیلم «آهنگ سیما» جایزه‌ای افتخاری دریافت کرد و بار دیگر نشان داد که هنرش، سلاحی برای تغییر است.
از اجراهای جسورانه در تلویزیون کابل تا ایستادن در کاخ سفید، مژده مسیری پرفراز و نشیب را طی کرده؛ مسیری که از کودکی پرتلاطم در کابل آغاز شد و به شهرت جهانی رسید. اما پشت صحنه‌های درخشان، چالش‌های فرهنگی، تهدیدها و مهاجرت‌های اجباری پنهان است. اما این زن کیست و چه کرد؟
ریشه‌های جنگ‌زده
مژده جمال‌زاده در ۷ دسامبر ۱۹۸۵ در کابل، به دنیا آمد. خانواده‌اش، سنتی اما روشنفکر، در میان آشوب جنگ داخلی افغانستان زندگی می‌کردند. پدرش، دیپلمات و مهندس، نقش کلیدی در مهاجرت‌شان داشت. در پنج‌سالگی، وقتی موشک‌ها آسمان کابل را می‌لرزاندند، خانواده به کانادا پناهنده شدند و در بریتیش کلمبیا ساکن گشتند. مژده بعدها در مصاحبه با بی‌بی‌سی گفت: «کابل، زخم‌هایم را ساخت، اما کانادا بال‌هایم را داد.»
در تورنتو، جایی که زمستان‌ها سردتر از خاطرات جنگ بود، مژده با موسیقی آشنا شد. از کودکی، صدای مادری که لالایی‌های پشتو می‌خواند، او را به آواز کشاند. اما آموزش رسمی‌اش در روزنامه‌نگاری تلویزیونی از انستیتو تکنولوژی بریتیش کلمبیا بود؛ رشته‌ای که بعدها به برنامه تلویزیونی‌اش جان داد. مژده، که از کودکی مدلینگ را هم امتحان کرد، به عنوان یکی از «۳۰ زن زیبای جهان» در ۲۰۱۷ انتخاب شد. چهره‌ای ظریف، اندامی متناسب و لبخندی که غم مهاجرت را پنهان می‌کند، او را به مدل معروفی در کانادا تبدیل کرد.
از کانادا به قلب افغانستان
در ۲۰۱۰، مژده تصمیم گرفت به ریشه‌هایش بازگردد. با انتشار تک‌آهنگ «رویا» به زبان انگلیسی، توجه رسانه‌های افغان را جلب کرد. اما نقطه عطف، بازگشت به کابل در ۲۰۱۱ بود. او در تلویزیون طلوع و سپس ۱TV، برنامه خود را راه‌اندازی کرد؛ شویی گفتگومحور درباره موسیقی، جامعه و حقوق زنان، با دعوت از هنرمندان برجسته.
این جسارت، هزینه داشت. افغانستان چندین بار به برنامه‌اش هشدار داد و یک‌بار به دلیل عدم حجاب، پخش را متوقف کرد. مژده بعدها گفت: «من نمی‌خواهم کلیشه باشم؛ زنی که فقط ازدواج کند و بچه بیاورد. من صدای زنانی هستم که ساکت‌اند.» برنامه‌اش، که میلیون‌ها بیننده داشت، به بحث درباره خشونت خانگی، آموزش دختران و آزادی بیان پرداخت. مژده، که دانش موسیقی رسمی ندارد، خود را «هنرمند نمی‌داند» با این حال، آهنگ‌هایش مانند «عشق من» (۲۰۱۷) و «سیا مو جان» (۲۰۲۵) پر از پیام‌های امید و عشق‌اند.
کاخ سفید، جشنواره‌ها و آلبوم‌های در راه
مژده اولین خواننده افغان بود که در ۲۰۱۷ در کاخ سفید، در حضور باراک اوباما و میشل اوباما، آهنگی برای روز جهانی زن اجرا کرد. این اجرا، نمادی از پیروزی مهاجران افغان شد. در ۲۰۱۴، جایزه بهترین خواننده زن را در جشنواره موسیقی آریانا برد. تک‌آهنگ‌هایش به زبان‌های فارسی و انگلیسی، میلیون‌ها بازدید در یوتیوب دارند – از «هرات» (۲۰۲۵) تا «اوبه درته راوروم» (۲۰۲۵).
او هنوز آلبوم کامل منتشر نکرده، اما در ۲۰۲۵ اعلام کرد اولین آلبوم انگلیسی‌اش در راه است. به عنوان بازیگر، در فیلم‌هایی مانند «آهنگ سیما» (۲۰۲۵) ظاهر شد و در جشنواره تورنتو جایزه گرفت. مدلینگش برای برندهای کانادایی، و سخنرانی‌هایش در کنفرانس‌های زنان، او را به فعال جهانی تبدیل کرده است.
تهدیدها، مهاجرت دوباره و شایعات
شهرت مژده، به همراهش تهدید آورد. در دوران طالبان، برنامه‌اش ممنوع شد و او به کانادا بازگشت. در ۲۰۲۱، پس از سقوط کابل، مژده کمپین‌هایی برای نجات زنان هنرمند راه انداخت. شایعاتی درباره ازدواجش در ۲۰۱۹ مطرح شد – او گفت «با مرد مورد علاقه‌ام ازدواج کردم»، اما جزئیات را خصوصی نگه داشت. جنجال‌های اخیر در X (توییتر) شامل اتهامات سیاسی است: برخی پست‌ها او را به حمایت از گروه‌های مقاومت متهم می‌کنند، در حالی که دیگران از آهنگ‌هایش دفاع می‌کنند. مثلاً در فوریه ۲۰۲۵، پستی او را «کافره» خواند، اما مژده پاسخ داد: «من به خدایم ایمان دارم، اما به آزادی بیشتر.»
مژده جمال‌زاده، بیش از خواننده، الهام‌بخش است. در دنیایی که زنان افغان ساکت‌اند، او فریاد می‌زند. اخیراً در اکتبر ۲۰۲۵، در پست X، از جایزه تورنتو نوشت: «این برای هر زنی که آرزو می‌کند.» آیا آلبوم جدیدش مرزها را بیشتر می‌شکند؟ مژده می‌گوید: «هنر، پلی است به آزادی.»
دیدگاه