گزارشی از یک موزه جدید در تهران
نمایشی از «کار در ایران» با قرض و بدهکاری!
«اسناد کاربردی اداری هر ۱۰ سال از بین می‌روند. بسیاری از ابزارها و تجهیزات قدیمی کار به ضایعات تبدیل می‌شوند. حتی بسیاری از کتاب‌های قدیمی درباره کار و مشاغل از بین رفته‌اند. کتاب‌های قدیمی را خیلی مشکل می‌توان پیدا کرد، جلوه‌های فرهنگی کار در ایران باستان در حال از دست رفتن است، فکر کردیم باید میراث باقی‌مانده را در جایی شبیه موزه جمع کنیم.»
محمدتقی علی حسینی روزگاری وابسته کار ایران در آلمان بود؛ یکی از چند کشوری که موزه کار دارد. او حوالی سال ۱۳۸۱ وقتی به ایران برمی‌گردد طرح موزه کار را به وزیر وقت کار می‌دهد، وزیر عوض می‌شود و طرح می‌ماند تا سال ۱۳۹۹، که با پیشنهاد اختصاص یکی از «سوله‌های پارس الکتریک» در جاده کرج، قرار می‌شود موزه کار راه‌اندازی شود. حسینی می‌گوید: راه دور بود و پول زیادی در حد ۲۰ میلیارد تومان لازم بود تا آن سوله به موزه تبدیل شود. این‌طور می‌شود که وزیر وقت کار با شهرداری وارد مذاکره می‌شود تا یکی از ساختمان‌های تاریخی داخل شهر تهران را به موزه کار اختصاص دهند. حالا این موزه در ساختمانی که قبلا بنیاد امیرکبیر بوده و توسط خانواده دکتر حبیبی اداره می‌شده، برپا شده است.
خانه باغی در محدوده شرق اتوبان صیاد شیرازی تهران، در خیابان اجاره‌دار که پیش‌تر متعلق به مالک «مبلمان دقت» بود و شهرداری در سال ۱۳۸۵ آن را از ورثه خریداری کرد و مدتی در اختیار بنیاد امیرکبیر و خانواده دکتر حبیبی بود و حالا هم موزه کار شده است.
محمدتقی علی حسینی ـ مدیر موزه کار ـ داستان شکل‌گیری آن را این‌طور تعریف می‌کند: تشکیل موزه ملی کار از مدت‌ها قبل در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مطرح بود، ولی هیچ‌گاه به مرحله اجرا درنیامد، تا بالاخره با موافقت آقای شریعتمداری ـ وزیر وقت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ـ مقرر شد مراحل اجرایی آن شروع شود. بعدها در جلسات متعدد با وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، ازجمله اداره کل موزه‌ها، موضوع بررسی شد.
او ادامه می‌دهد: برای راه‌اندازی موزه کار، مشکل فضا داشتیم. قرار بود در جاده مخصوص کرج در سوله پارس الکتریک سالنی را به موزه کار اختصاص دهند، اما به دلیل بُعد مسافت و هزینه‌ای که در حدود ۲۰ تا ۲۵ میلیارد تومان برای آماده‌سازی این فضا پیش‌بینی شده بود و از طرفی هم زمان زیادی برای آماده‌سازی صرف می‌شد، به نتیجه نرسید تا این‌که وزیر پیشین تعاون، کار و رفاه اجتماعی با شهردار تهران صحبت کرد تا فضایی را در داخل شهر تهران به موزه کار اختصاص دهد.
حسینی به ساختمانی که اکنون در اختیار موزه کار قرار گرفته است، اشاره می‌کند و می‌گوید: تا سال ۱۴۰۰ خانواده دکتر حبیبی در همین ساختمان بنیاد امیرکبیر را اداره می‌کردند که آن‌ها به تجریش منتقل شدند و ساختمان که جزو اموال شهرداری بود به موزه کار اختصاص داده شد. این ملک مسکونی را شهرداری در سال ۱۳۸۵ از ورثه آن که شخصی به نام «میرشکار» بود خریداری کرد. ساختمان متعلق به صاحب مبل دقت بود. ملک شخصی و خانه باغ بود و در دوره پهلوی توسط آقای لرزاده ـ معمار شهیر ایران ـ ساخته شد، برای همین فضای داخلی و باغ آن، برای مردم جذابیت دارد و درهای موزه باز است و اهالی، بویژه خانم‌ها از محوطه آن بسیار استفاده می‌کنند.
مدیر موزه کار ادامه می‌دهد: ساختمان که از اردیبهشت سال ۱۴۰۰ به موزه کار تحویل داده می‌شود، با توجه به رطوبت زیاد، زمان زیادی را برای بازسازی و مرمت از ما می‌گیرد و حدود ۳۰۰ میلیون تومان هم هزینه بازسازی ساختمان می‌شود.
حسینی درباره بودجه موزه می‌گوید: موزه کار زیر نظر وزارت کار است و هیأت امنایی اداره می‌شود که وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم جزو آن هستند، اما ردیف بودجه مشخصی ندارد. برای راه‌اندازی آن، حدود ۳۱۰ میلیون تومان از طرف «شستا» (شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی) کمک شد، البته قرار بود بیشتر کمک کند. حدود ۱۰۰ میلیون دیگر از شرکت پتروشیمی جم با توصیه صندوق بازنشستگی کمک شد. حدود ۲۰۰ میلیون هم وزارت تعاون کمک کرد. از آن به بعد قرار بود وزارت تعاون حمایت کند، ولی ما مجبور شدیم قرض کنیم تا این موزه را راه‌اندازی کنیم تا بعدا که وزارت تعاون کمک کرد قرض‌مان را پس بدهیم.
مدیر موزه کار اضافه می‌کند: این موزه درحال حاضر حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان بدهکار است. تا حالا هم سعی کردیم با حدقل هزینه، این موزه را راه‌اندازی کنیم. اگر قرار بود موزه‌ای در این سطح راه‌اندازی شود حتما چند میلیارد هزینه صرف می‌کرد، ولی ما با حداقل شرایط و هزینه، موزه کار را در تهران راه‌اندازی کردیم.
به گزارش ایسنا، هدف موزه کار، توسعه فرهنگ کار و نشان دادن تاثیر مشاغل در زندگی ایران است و جامعه هدف آن هم بیشتر دانش‌آموزان، دانشجویان، کارآموزان، نوجوانان و جوانان، همچنین صنعتگران و نخبگان کشور است. در موزه، وسایل و ابزارهای کار و پیشه‌های ایران که برخی از آن‌ها برای نخستین‌بار به جغرافیای ایران وارد و استفاده شده، به نمایش درآمده است.
روی دیوارها هم عکس‌هایی از پیشه‌ها و مشاغل قدیمی و کهن ایران دیده می‌شود که برخی از آن‌ها در روزگار امروز چندان شغل به حساب نمی‌آیند، مثلا خیمه‌شب‌باز و یا آب‌فروش دوره‌گرد. حسینی می‌گوید این عکس‌ها را از عکاسخانه قدیمی تهامی، در میدان بهارستان تهران، روبه‌روی مجلس خریده است و همراه کتاب‌ها و وسایل دیگری که از آلمان خریده و یا از ایران گردآوری کرده در این موزه به نمایش گذاشته است.
برای آن‌که بازدیدکننده در فضای واقعی قرار گیرد، یک آتلیه عکاسی، یک معدن و کارگاه‌های چلنگری و آهنگری و نجاری هم فضاسازی شده است. در کنجی از موزه هم مردی درحال پنبه‌زنی است تا زندگی ایرانی را برای بازدیدکنندگان زنده کند.
در بخش دیگری از موزه، اسناد و کتاب‌های مهم و ارزشمند مرتبط با موضوع کار و مقررات آن به نمایش گذاشته شده که امکان دسترسی برای مخاطب وجود دارد. در بین آن‌ها، جزوه‌های آموزشی فنی حرفه‌ای پیش از انقلاب، مقررات کار در سال‌های ۱۳۲۸ و ۱۳۳۷، طرح پیش‌نویس قانون کار که اوایل انقلاب نوشته شد و کتاب‌های آموزش مکانیک به تاریخ ۱۳۱۶ و آموزش نجاری به تاریخ ۱۹۰۷ و یا نمونه گواهی‌های کار و پایان‌نامه‌های مربوط به اشتغال و امور اجتماعی و شبیه‌سازی نخستین منشور و قانون کار در زمان هخامنشیان دیده می‌شود.
حسینی می‌گوید: بازدیدکنندگان در ابتدای ورود به موزه با مقررات کار، سابقه وزارت و وزرای کار در ایران از سال ۱۳۲۵ تا دوره حاضر آشنا می‌شوند. سعی شده است در گردآوری و به نمایش گذاشتن اسناد، بی‌طرفانه و تاریخ‌محور رفتار شود.
مدیر موزه کار به ابزارهای بدون ویترین در بخش دیگری از ساختمان موزه اشاره می‌کند و می‌گوید: باید برای آن‌ها ویترین بسازیم، اگر پول باشد ویترین‌های این بخش درست می‌شود. این وسایل را باید در قالب استاندارد موزه به نمایش بگذاریم. در راه‌اندازی این موزه البته که وزارت تعاون، کار و امور اجتماعی، وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و شهرداری تهران مساعدت داشتند، اما هنوز تا تکمیل نهایی موزه به حمایت‌های بیشتری نیاز داریم.
اگرچه موزه کار هنوز رسما افتتاح نشده، اما امکان بازدید عمومی دارد و هزینه ورودی آن ۲۰ هزار تومان است که برای بازدیدکنندگان زیر ۱۲ سال، دانش‌آموزان و دانشجویان این مبلغ نیم‌بها است.
معدن شبیه‌سازی‌شده
فضاسازی چلنگری در موزه کار
شبیه‌سازی یک کارگاه نجاری
برخی اشیاء موزه هنوز دارای ویترین نیستند و مدیر موزه کار می‌گوید برای تهیه ویترین اعتباری وجود ندارد
عکس‌ها از سمیه حسنلو، خبرنگار ایسنا 
دیدگاه