پدر در هنر؛ از ویتو کورلئونه در "پدرخوانده" تا مهندس شفیعی در "به نام پدر"

حسین نیازبخش: در تاریخ ادبیات و سینما، پدرهای بسیار زیادی ساخته و پرداخته شده اند. برخی از این پدرها همانند فئودور در "برادران کارامازوف" بدنام و بدجنس، برخی همانند گوییدو در "زندگی زیبا است" مهربان و فداکار و برخی همانند کلر دوور در فیلم زندانیان متعصب و جسور بوده و هستند.

بد نیست به مناسبت روز پدر، مروری بر مهربان ترین، با گذشت ترین و به عبارتی، مثبت ترین پدرهای تاریخ سینما و ادبیات داشته باشیم.

بهترین پدرهای ادبیات:

اتیکوس فینچ (کشتن مرق مقلد)

اتیکوس فینچ در رمان کشتن مرغ مقلد اثر هارپر لی وکیل ساده ‌ای است که در دادگاه شهر کوچک مِیکوم در ایالت آلاباما از جوان سیاه‌ پوستی به نام تام رابینسون به اتهام تجاوز به یک دختر سفیدپوست دفاع می‌کند. اتیکو نمونه اعلی یک پدر نمونه است. او یک پدر با اخلاق، باوقار، شجاع، وفادار و مهربان است؛ ویژگی هایی که هر کودکی آرزو دارد آنها را در پدرش ببیند. گرگوری پک در فیلم اقتباسی این اثر مسحورکننده است اما کار اصلی را هارپر لی در رمان خود انجام داده است.

آقای بنت (غرور و تعصب)

آقای بنت در رمان غرور و تعصب جین آستین پدر 5 دختر فقیر است که علی رغم وضع مالی بد با آنها بسیار مهربان است. مادر این 5 دختر تلاش بسیار زیادی دارد که آنها را به عقد اشخاص ثروتمند درآورد و در این راه سخت گیری بسیار زیادی هم به آنها می کند اما پدر با آنها مهربان است و حتی گاه رضایت می دهد که به جای ثروت به دنبال عشق واقعی شان بروند.

ژان گوریو (بابا گوریو)

ژان یواخیم گوریو در رمان بابا گوریو اثر بالزاک یکی از اعضای موفق بورژوازی رو به رشد فرانسه است و با این حال تنها چیزی که به او لذت می‌دهد شادی دخترانش است. متأسفانه دختران این موضوع را دانسته و دائما پدر خود را تلکه کرده و به سمت ورشکستگی می کشانند. حتی در بستر مرگ، گوریو دارایی اندک باقی مانده خود را می فروشد تا دخترانش بتوانند به کلاس رقص بروند.

ژان والژان (بی نوایان)

اگرچه ژان والژان در رمان بی نوایان ویکتور هوگو پدر واقعی یتیمی به نام کوزت نیست اما بیش از هر پدری از این دختر مراقبت می کند. او زندگی خود را وقف این دختر می کند و تا آخر عمر هم سعی می کند مراقب کوزت باشد. بدون شک، ژان والژان به نماد پدر در نقش یک تکیه گاه در ادبیات تبدیل شده است.

متیو کاثبرت (آن در گرین گیبلز)

متیو دوست داشتنی در آن در گرین گیبلز اثر لوسی ماد مونتگومری یک پدرخوانده فوق العاده ساکت اما به شدت مهربان و دوست داشتنی است. متیو که در انیمیشن آن شرلی با موهای قرمز نیز تبدیل به یک نماد شده، به خواهرش ماریلا اصرار می کند که به جای یک پسر از آن شرلی مراقبت کنند. آن که دختری پرحرف است در بیشتر اوقات با متیو درد دل می کند و متیو هم بدون کلامی به حرفهای او گوش می دهد.

بهترین پدرهای سینمای جهان:

گوییدو (زندگی زیبا است)

گوییدو در زندگی زیبا است (اثر روبرتو بنینی) یک دلقک یهودی است که به همراه همسر و پسر خردسالش به اردوگاه نازی ها فرستاده می شود. او از طریق بازی و کمدی کودک خردسالش را سرگرم می کند و طوری به او القا می کند که گویی همه اینها بازی است و آنها نه در اردوگاه بلکه در یک شهربازی حاضرند.

ویتو کورلئونه (پدرخوانده)

شاید ویتو کورلئونه (در پدرخوانده اثر فرانسیس فورد کاپولا) یک قاچاقچی و گنگستر خطرناک باشد اما برای خانواده اش پدری به شدت مهربان است. او خانواده را بر هر چیزی ترجیح می دهد. از اینکه فرزندانش وارد شغل خانوادگی و قاچاق می شوند ناراحت است و وقتی خانواده به خطر می افتد از هر خشونتی استفاده می کند تا آنها را حفظ کند.

مارلین (در جست و جوی نمو)

پدرهای بسیار زیادی در صنعت انیمیشن وجود دارند. اسکار در شیرشاه یکی از مهربان ترین و بهترین پدرهای انیمیشن است. همچنین، باب بلچر، هومر سیمپسون و... نیز از پدرهای دوست داشتنی صنعت انیمیشن هستند. اما مارلین در انیمیشن در جست و جوی نمو (ساخته پیکسار) مهربان ترین و فداکارترین پدر دنیای انیمیشن است. مارلین یک دلقک ماهی است که نسبت به پسرش حساسیت بسیار زیادی دارد اما بعد از گم شدن او کل اقیانوس را طی کرده و با خطرات بسیار زیادی مواجه می شود تا پسرش را دوباره پیدا کند.

دانیل هیلارد (خانم داوت فایر)

خانم داوت فایر فیلمی محصول سال 1993 به کارگردانی کریس کلمبوس است. رابین ویلیامز فقید در این فیلم یکی از ماندگارترین پدرهای سینما را خلق می کند. داستان این فیلم درباره دانیل هیلارد (رابین ویلیامز) است که به تازگی ازهمسرش میراندا جدا شده اما نمی ‌تواند بدون فرزندانش زندگی کند. ازطرفی میراندا اجازه نمی ‌دهد بچه‌ ها خیلی با پدرشان باشند. دانیل متوجه می‌ شود که میراندا قصد دارد برای نگهداری بچه‌ ها یک پرستار خانم استخدام کند. دانیل که متخصص تقلید صدا و یک هنرپیشه است تصمیم می‌ گیرد تا با پوشیدن لباس مبدل خودش را جای یک خانم پرستار مُسن با نام مستعار «داوت ‌فایر» جا بزند و به خانه برود تا فرزندانش را ببیند.

شیشه بر (بچه)

در این شاهکار بیش از اینکه به چارلی چاپلین و نقش معروف دوره گردش بخندید، به او و سرنوشتش گریه می کنید. چاپلین شیشه بر فقیری است که یک کودک سر راه قرار گرفته را بزرگ می کند اما به علت فقر مجبور است پسر را به پلیس تحویل دهد.

سم داوسان (من سام هستم)

سم داوسان، مردی با ناتوانی رشدی پدر مجرد لوسی است که همسرش آن‌ها را ترک کرده‌است. علی ‌رغم محدودیت‌ هایش، سم فرد سازگاری است و گروهی حامی از دوستان با ناتوانی‌ های رشدی دارد. یکی از این دوستان، همسایه ‌ای مهربان و دارای هراس از مکان ‌های باز به نام آنی است که وقتی سم نمی ‌تواند، از لوسی مراقبت می‌ کند. اگرچه سم محیطی خوب و مراقبتی برای لوسی باهوش ایجاد می‌ کند، او به زودی متوجه ناتوانی‌ های ذهنی سم می ‌شود. بقیه بچه‌ ها او را بخاطر داشتن پدری «عقب افتاده» اذیت می ‌کنند و او از پذیرفتن اینکه از سم بسیار عاقل‌ تر است، شرمنده می ‌شود. در آماده ‌سازی پرونده نگهداری، یک کارمند اجتماعی در جشن تولد لوسی ظاهر می ‌شود و او را می ‌برد و به سم اجازه دو بار ملاقات در هفته را می ‌دهد.

بهترین پدرهای سینمای ایران:

پدرهای سینمای مجید مجیدی

مجید مجیدی یکی از بهترین کارگردان های ایرانی در زمینه خلق پدرهای ماندگار است. در اکثر آثار او یک پدر مهربان، فداکار، زحمتکش و گاه فقیر و درمانده اما شریف وجود دارد. ژاندارم (با بازی محمد کاسبی) در فیلم پدر، پدر خانواده ( با بازی رضا ناجی) در بچه های آسمان و کریم (با بازی رضا ناجی) در آواز گنجشک ها از این جمله اند.

دایی غفور (بوی پیراهن یوسف)

بوی پیراهن یوسف (ساخته ابراهیم حاتمی کیا) درباره غفور راننده تاکسی فرودگاه، است که با وجود همه مدارکی که ثابت می‌کند پسرش یوسف در جنگ شهید شده، هنوز فکر می‌کند که او زنده است و حتی حرف دامادش اصغر را که همرزم یوسف بوده قبول نمی‌ کند. او با این که پلاک یوسف را هم در شکم یک کوسه یافته‌اند، همیشه منتظر است پسرش بازگردد.

 قادر (درخت گردو)

درخت گردو (ساخته محمد حسین مهدویان) براساس داستان واقعی و تلخ پدری رنج کشیده اهل کردستان، به نام قادر مولان پور است. قادر کارگر بَنایی در روستای مرزی از نزدیکی سردشت است که خانواده اش درگیر فاجعه بمباران شیمیایی سردشت بودند. پیمان معادی نقش قادر مولان‌ پور را بازی می ‌کند.

مهندس شفیعی (به نام پدر)

از دیگر فیلم هایی که تصویر پدری دلسوز را نمایش می دهند فیلمی با عنوان به نام پدر است که توسط ابراهیم حاتمی کیا ساخته شده است. این فیلم ده سال پس از «پدر» مجیدی و در سال 1384 ساخته شده است و موضوع این فیلم درباره سال های پس از جنگ ایران و عراق و عوارض مادی و عاطفی آن است. فیلم درباره رابطه پدری بسیجی و دختر جوان اوست که مین‌ های باقیمانده از دوران جنگ باعث مجروح شدنش شده است.

سیدرضا (طلا و مس)

طلا و مس، فیلمی است از همایون اسعدیان است. در این فیلم سیدرضا طلبه ‌ای است که به تازگی با خانواده ‌اش به تهران آمده تا در کلاس‌های استاد اخلاقی که وصف او را بسیار شنیده‌ شرکت کند. اما متوجه بیماری ام اس همسرش زهرا می ‌شود و به ناچار برای تهیه هزینه درمان او تغییراتی در شیوه زندگی‌اش می‌دهد و به خصوص رفتار خود را با فرزندانش تغییر داده و از طلبه ای که در دنیای خود غرق است به پدری دلسوز تبدیل می شود.