«پلکانی به سوی بهشت» اثری مستقل است؛ عصاره‌ای از مرگ و زندگی!

داریوش رعیت کارگردان نمایش «پلکانی به سوی بهشت» که این شب‌ها در تالار قشقایی تئاترشهر روی صحنه رفته است  درباره موضوع این نمایش توضیح داد: «پلکانی به سوی بهشت» نمایشی درباره مواجهه‌ انسان با مرگ است. شخصیتی که در نمایش حضور دارد یک نویسنده است، اما در واقع نماینده تمام انسان‌هاست. این نمایش تلاشی است برای بازتاب این پرسش که وقتی انسان در برابر مرگ قرار می‌گیرد، چه اتفاقی می‌افتد؟ معمولاً مرگ را با ترس، ابهام، غم و تلخی می‌شناسیم اما من سعی کرده‌ام از زاویه‌ای متفاوت به آن نگاه کنم؛ از مسیر طنز. با بهره‌گیری از این وجه، به نوعی نگاه هستی‌شناسانه و فلسفی رسیدم یعنی مرگ به‌عنوان دروازه‌ای برای درک معنای زندگی در نظر گرفته شده است. این نمایش، هم از منظر مفهومی و هم از نظر اجرایی، تلاشی است برای تصویر کردن طیف وسیعی از تجربه انسانی؛ از ترس و اندوه، تا شوخی و معنا. نمایش یک ساعته است اما در این مدت مخاطب با لحظاتی طنز و لحظاتی تلخ و در عین حال تامل‌برانگیز روبه‌رو می‌شود. می‌گویند تئاتر عصاره زندگی است و من فکر می‌کنم نمایش ما عصاره‌ای از مرگ و زندگی به‌طور هم‌زمان است.

وی یادآور شد: ایده این نمایش برمی‌گردد به حدود ۲ سال پیش. برای من، نوشتن همیشه یک نیاز درونی بوده است، یک حس ناگهانی که تو را با خودش همراه می‌کند. خیلی وقت‌ها حتی نمی‌دانم که قرار است به کجا برسم. فقط شروع می‌کنم و ناگهان می‌بینم که رود داستان من را به مقصدی متفاوت و بهتر رسانده است. «پلکانی به سوی بهشت» هم در طول زمان بازنویسی شد، با وقایع و شرایط زمانه تطبیق پیدا کرد و کم و زیاد شد. در نهایت حدود سه چهار ماه پیش با فراز و نشیب‌های زیاد تمرین های عملی را آغاز کردیم.

رعیت درباره چالش‌های اجرای چنین نمایشی بیان کرد: کار تئاتر در این روزها بسیار سخت شده است؛ از پیدا کردن بازیگر گرفته تا مسأله سالن، همه چیز چالشی است. خوشبختانه خانم پریزاد سیف و آقای نادر فلاح همکاری در این نمایش را پذیرفتند و خود نادر فلاح هم تهیه‌کنندگی کار را به عهده گرفت. با هم یک گروه جمع‌وجور اما صمیمی و حرفه‌ای را تشکیل دادیم. ما جزو گروه‌هایی نیستیم که از حمایت‌های گسترده برخوردار باشیم. این کار یک اثر مستقل است که تنها با پشتکار اعضای گروه شکل گرفته و از دل همین استقلال و انگیزه درونی، کار را به جلو برده‌ایم.

کارگردان نمایش «پلکانی به سوی بهشت ادامه داد: تئاتر امروز دیگر همان تئاتر دهه‌های گذشته نیست. زمانی امکانات دولتی مثل دکور، لباس و تبلیغات وجود داشت حالا اما همه‌چیز به فضای دیجیتال و پلتفرم‌های مجازی منتقل شده است. هزینه‌ها بالا است، توقع بازیگران و عوامل هم به‌واسطه حضور در پروژه‌های تصویری بیشتر شده است. تئاتر خصوصی هم که به یک بنگاه اقتصادی تبدیل شده است. این باعث شده بسیاری از کارها برای جذب مخاطب به سمت سطحی شدن بروند چراکه برای سود بیشتر باید به ذائقه عامه نزدیک‌تر شد و گاهی این به قیمت نادیده گرفتن کیفیت تمام می‌شود. تئاتر، بخشی از یک زنجیره بزرگ‌تر در جامعه است و وقتی حلقه‌های دیگر این زنجیره مانند اقتصاد، امنیت، سیاست و … ضعیف شده باشند، تئاتر هم آسیب می‌بیند. امروز بسیاری از تماشاگرها نه شناختی از تئاتر دارند و نه انتظاری از آن. گاهی تنها دغدغه‌شان این است که بعد از اجرا می‌توان با فلان بازیگر عکس گرفت یا نه. این یعنی نگاه مصرف‌زده به تئاتر. تئاتر برای چنین مخاطبی تنها وسیله‌ای برای دیده شدن یا سرگرمی سطحی است، نه تجربه‌ای هنری و انسانی.

رعیت درباره فرم اجرایی اثر بیان کرد: از نظر فرمی و متن، نمایش ما به سبک ابزورد نزدیک می‌شود اما از مرز پوچی عبور می‌کند و به نوعی آگاهی و معنا می‌رسد. در بازی‌ها از تکنیک‌های فاصله‌گذاری بهره برده‌ایم و در طراحی صحنه هم با مینیمالیسم مواجه خواهید شد. تلاش کردیم یک کار مدرن ارائه بدهیم؛ نه کاملاً تراژیک و نه کاملاً کمیک، بلکه ترکیبی از سبک‌ها و تجربه‌ها. در نهایت با همه سختی‌ها، باز هم ما کارمان را انجام دادیم. تئاتر برای ما مانند درمان است. مثل زخمی که باید روی آن مرهم گذاشت. تئاتر با مخاطبش ارتباط برقرار می‌کند، به او تلنگر می‌زند تا شاید بتواند کمی زخم‌های روحی جامعه را التیام ببخشد. ما به حضور مخاطب نیاز داریم. حضور تماشاگر در سالن تئاتر، خود نوعی کمک فرهنگی است. امیدوارم این چرخه دوباره زنده شود.

نمایش «پلکانی به سوی بهشت» از ۱۸ تیر تا ۱۸ مرداد هرشب ساعت ۱۸ در تالار قشقایی تئاترشهر تهران روی صحنه می‌رود.

عوامل اصلی این نمایش عبارتند از نویسنده و کارگردان: داریوش رعیت بازیگران: نادر فلاح و پریزاد سیف تهیه‌کننده: نادر فلاح مجری طرح: نورالدین حیدری‌ماهر.

در خلاصه داستان این نمایش آمده است: در یک غروب سرد و غم انگیز پاییزی دیدار مرگ و نویسنده به موقعیتی هستی شناسانه و در عین حال طنز منجر می‌شود.