جویندگان گنج، گورستان قاجاری را زیر و رو کرده‌اند

سیاوش آریا عکس‌هایی را از وضعیت این گورستان در اختیار  قرار داد و درباره آن توضیح داد: گورستان تاریخی و بسیار ارزشمند دِهستان بیدزرد در وضعیت حفاظتی و نگهداری بدی به سر می برد و بیشتر سنگ گورهای آن از سوی افراد ناآگاه و سودجویان اَموال تاریخی و فرهنگی شکسته و یا به آتش کشیده شده است.

او درباره موقعیت جغرافیایی این گورستان گفت: گورستان تاریخی دِهستان بیدزرد پایین (سفلا) یکی از یادمان‌ها و گورستان‌های ارزشمند شهر شیراز و سرزمین زرخیز فارس به شمار می‌آید که بسیار ناشناخته است. همچنین گورستان بیدزرد یکی از گورستان‌های بزرگ توابع شهر شیراز با کمابیش ۲۷۰ سنگ گور شناسایی‌شده و سالم است که شوربختانه در چندین سال گذشته، مورد دست‌درازی‌های افراد ناآگاه و به‌ویژه سوداگران اَموال تاریخی و فرهنگی و قاچاقچیان به بهانه‌ یافتن گنج، قرار گرفته و بیشتر آن‌ها شکسته و آسیب جدی دیده است. از سویی، برخی از سنگ گورهای ارزشمند گورستان به آتش کشیده که هنوز نشانه‌های آن برجای مانده است.

این کنشگر میراث فرهنگی افزود: آنچه مایۀ شگفتی و افسوس بوده، این است که گورستان بیدزرد در دسترس و جلو چشم همۀ مسولان دِهستان است و روشن نیست چگونه فرد یا افرادی توانسته‌اند سنگ گورها را شکسته و به آن‌ها آسیب برسانند. همچنین دِهیاری این آبادی و یا دِهستان در همین زمینه مسئولیت مستقیم دارد و باید با پایش هفتگی و پِیاپی، وضعیت آن را رصد کرده و به آگاهی مسولان شهر شیراز برساند. اما بازدید میدانی ما بیانگر چیز دیگری است.

به گفته سیاوش آریا، یکی از بدترین دست درازی‌ها به این گورستان ارزشمند که بیش از یک دهه به ثبت ملی رسیده و دارای ضابطه و قانون‌های ویژه گورستان‌های تاریخی و یادمان‌های ثبتی است، خاکسپاری‌های تازه در آن است که زیر پاگذاشتن و نقض قانون‌های میراث فرهنگی است و با روح و شأنیت یادمان‌های ثبتی و ملی و میراث فرهنگی در تضاد و ناسازگار است. همچنین ریختن اَنبوه پسماندهای ساختمانی و زباله در پیرامون و عَرصۀ گورستان، چشم‌انداز آن را خدشه‌دار کرده و چهرۀ زشت و زننده‌ای را برجای گذاشته است.

این فعال میراث فرهنگی اظهار کرد: باید دانست امروزه آرامستان‌گردی در سراسر جهان به یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری تبدیل شده است و گردشگران به‌ویژه پژوهشگران را برای بازدید از گورستان‌های تاریخی و مطالعه و پژوهش در آن‌ها از دور دست‌ترین کشورها به دیگر سرزمین‌ها می‌کشاند و آرامستان‌گردی یکی از شاخه‌های مهم گردشگری است که از رونق ویژه‌ای برخوردار است. اما شوربختانه در کشور ما، نه تنها آرامستان‌گردی به معنای خاص آن وجود ندارد و در بسته‌های سفر آژانس‌ها و هتل‌ها جایگاهی نداشته، بلکه گورستان‌ها یا همان آرامستان‌های تاریخی از وضعیت حفاظتی و نگهداری نامناسبی برخوردار هستند.

آریا یادآور شد: برپایۀ قانون مجازات اسلامی که رو نوشت آن به همۀ اداره‌ها، نهاد، اُرگان‌های دولتی از جمله، شهرداری، فرمانداری، آموزش و پرورش، ادارۀ کل حفاظت از محیط زیست و غیره از سوی استانداری‌ها فرستاده می‌شود، آسیب‌رسانی به یادمان‌های تاریخی جرم به شمار می‌آید. برای نمونه ماده ۵۵۸ قانون مجازات اسلامی می‌گوید «هر کسی به تمام یا بخشی از بناها، اماکن، محوطه ها و مجموعه های تاریخی-فرهنگی یا مذهبی که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است، یا تزیینات، ملحقات، تاسیسات، اشیاء و لوازم و نبشته ها و نقش های منصوب یا موجود در مکان های نام برده شده، که مستقلا نیز واجد حیثیت فرهنگی – تاریخی یا مذهبی باشد، خرابی وارد آورد، افزون بر جبران خسارت وارده به زندان از یک تا ۱۰ سال محکوم می‌شود.» همان‌گونه که می‌بینیم قانون روشن و شفاف است و آشکارا به سودجویان و متخلفان میراث فرهنگی هشدار می‌دهد.

این فعال میراث فرهنگی گفت: گورستان تاریخی بیدزرد پایین (سفلا) از آنِ دوره قاجاریه است و در اختیار اوقاف قرار دارد و این نهاد بر پایۀ قانون موظف به نگهداری و پاسداری و حفاظت از آن است.

آریا افزود: از ویژگی‌های گورستان بیدزرد، کَنده‌کاری‌های زیبای موجود روی سنگ‌گورها است. در این گورستان نقش مایه‌های انسانی، جانوری، اسلحه، قیچی و شانه روی سنگ گورها خودنمایی می‌کند. همچنین سروده‌هایی به زبان پارسی و آیه‌های قرآنی با دبیرۀ (خط) خوش و زیبا چشم‌نوازی کرده و نمایان است. یکی از نشانه‌های سطحی گورها سنگ‌های یکپارچه مستطیل شکل دارای کَنده‌کاری است. دِهستان بیدزرد به دو بخش بیدزرد پایین و بالا بخش‌بندی شده و در بخش مرکزی و از توابع شهرستان شیراز به شمار می‌آید.