«در انتظار گودو»؛ اثری که مخاطب را در انتظار نگه می‌دارد
«در انتظار گودو» اثر ساموئل بکت به کارگردانی امیرحسین جوانی که با سادگی و وفاداری به متن اصلی اجرا شده است، مخاطبان را با پرسش‌های فلسفی و معنایی مانند «انتظار» روبه‌رو می‌کند.
نمایش «در انتظار گودو» به نویسندگی ساموئل بکت و کارگردانی امیرحسین جوانی برای نخستین بار در سال ۱۳۹۷ در عمارت نوفل‌لوشاتو در جشنواره دانشجویی ثمر روی صحنه رفت، سپس در سال ۱۳۹۸ به اجرای عمومی در عمارت نوفل‌لوشاتو درآمد و در ادامه در خرداد ۱۴۰۳ دور بعدی اجرای این اثر نمایشی در تماشاخانه هیلاج شکل گرفت، سپس در تیر ۱۴۰۳ اجرای این تئاتر در کاخ هنر ادامه‌دار شد و در در شهریور ۱۴۰۳ به تماشاخانه هما رفت. این اثر نمایشی در ادامه اجراهای خود از ۱۲ دی تا ۲۵ اسفند ۱۴۰۳ در بلک باکس پردیس تئاتر و موسیقی باغ کتاب اجرا شد و پس از آن از ۱۷ فروردین ۱۴۰۴ تا ۱۸ خرداد در سالن سه مجموعه تئاتر لبخند روی صحنه رفت و بنا است از ۴ تا ۷ تیر در سالن سردار جنگل تئاترشهر رشت نیز روی صحنه برود.
«در انتظار گودو» تاکنون حدود ۳۰۰ اجرای صحنه‌ای داشته است و مخاطبان زیادی را تا به امروز به خود جذب کرده است.
ولادیمیر، استراگون، انتظار و یک تک درخت
شاید بتوان گفت که «در انتظار گودو» ساده‌ترین داستان یک خطی درام را دارد؛ جاده‌ای بیرون شهر، با یک تک درخت، حوالی غروب. استراگون و ولادیمیر به انتظار گودو نشسته‌اند. همین یک سطر کفایت می‌کند که داستان این نمایشنامه ماندگار را بفهمیم اما این‌که ولادیمیر و استراگون چگونه انتظار می‌کشند موضوع بحث است.
«در انتظار گودو»؛ یک متن تمام نشدنی!
در گام نخست متن نامیرای ساموئل بکت است که نظرها را به سمت خود جلب می‌کند. آثار و آرا بکت همیشه و در سراسر دنیا مورد بحث و بررسی بوده است و تاکنون مقالات متعددی در مورد آثار این درام‌نویس منتشر شده است. بکت در جهان به قدری مورد بحث قرار گرفته است که در لیست پرتحلیل‌ترین مباحث دنیا پس از کتاب مقدس قرار دارد. «در انتظار گودو» را قطعا می‌توان از مناقشه‌برانگیزترین آثار ادبی قرن ۲۰ دانست. شیوه نگارش، نمادگرایی گسترده، موقعیت مفروض در نمایشنامه، موضوع انتظار و ... از شاخصه‌هایی است که این نمایشنامه را متفاوت از مابقی آثار قرن ۲۰ می‌کند.
همه موارد فوق سبب می‌شود که یک کارگردان تئاتر در انتخاب «در انتظار گودو» بکت، تردید به خرج دهد و متن دیگری را برای اجرای صحنه‌ای انتخاب کند. تاکنون در سراسر دنیا و ایران اجراهای متعددی از «در انتظار گودو» روی صحنه رفته است و همیشه موضوع چگونگی اجرای آثار بکت مخصوصا «در انتظار گودو» در بین کارگردانان تئاتر موضوع بحث بوده و هست.
در مسیر قرابت با آرا بکت
امیرحسین جوانی کارگردان جوانی این اثر نمایشی تلاش کرده است متن بکت را دقیقا همان‌طور که نوشته شده اجرا کند و نه چیزی فراتر یا فروتر از آن. عمده افراد در مواجهه با متن بکت گمان می‌کنند که چیزی فراتر از خود متن وجود دارد که باید آن را کشف کنند و از همین رو به نظریه‌های مختلف در ارتباط با این متن نمایشی، رو می‌آورند که این بزرگترین تله و اصلی ترین خطر در اجرای «در انتظار گودو» است اما امیرحسین جوانی تنها متن را اجرا می‌کند و نه زیر متن را به همین دلیل است که با مخاطب خود ارتباط می‌گیرد. این اثر نمایشی هرچه در فرم ساده‌تر برگزار شود، بازدهی بیشتری دارد و برای اجرایش باید از مناسبات آن‌چنانی صحنه و نور حذر کرد تا متن با مخاطب ارتباط برقرار کند. در «در انتظار گودو» به کارگردانی جوانی ما با همین سادگی مواجه هستیم، وی در میزانسن، نور، صحنه و ... کوشیده است عاری از هرگونه آلایش و اضافه‌کاری نمایش را به مخاطب خود ارائه کند.
بازیگرانی که انتظار می‌کشند!
در بازی بازیگران نیز موضوع سادگی صادق است و به همین شیوه و رویه پیش می‌رود. در ۲ کاراکتر محوری این نمایش یعنی ولادیمیر و استراگون، بازی نکردن شرط است؛ به طور کلی کاراکترهای موجود در آثار بکت به شکل غالب، فاقد هویت و شناسنامه برجسته‌ای هستند و این عامل کار هر بازیگری را سخت و فرایند رسیدن به نقش را طولانی‌تر می کند.
شکستن دیوار چهارم؛ ما هم انتظار گودویی را می‌کشیم؟
بازیگران این نمایش سعی کرده‌اند که به معنای واقعی کلمه انتظار بکشند. حتی مخاطب را در کشیدن این انتظار به وسیله ارتباط با او و شکستن دیوار چهارم، سهیم کنند. لمس این انتظار توسط مخاطب، سبب اتصال به درون‌مایه اثر شده است. نگه‌داشتن مخاطب در عصر تکنولوژی که به لطف فضای مجازی آستانه صبرش هم کمتر از یک دقیقه شده است، در اثری که اصلا دراماتیک نیست کار بسیار دشواری است. در کل پس از تماشای «در انتظار گودو» به کارگردانی امیرحسین جوانی نباید انتظار بروز گسترده احساسات را در خود داشته باشیم، زیرا کار این متن و این نمایش برانگیخته کردن احساس نیست و بر قوه عقل تاکید دارد. این نمایش سعی می‌کند اندیشه را بارور کند و شاید اصلی‌ترین سوالی که پس از تماشای آن در ذهن مخاطب ایجاد می‌شود، این است که «ما انتظار کدام گودو را می‌کشیم؟» و شاید این انتظار را باید بازتابی از انتظار بی‌پایان انسان معاصر دانست.
در نهایت می‌توان گفت نمایش «در انتظار گودو» جوانی، از نزدیک‌ترین اجراهای ممکن به آرا بکت است در شرایطی که در سال‌های گذشته در تئاتر ایران اجراهای متعددی از آثار نمایشی بکت به ویژه «در انتظار گودو» روی صحنه رفته است.
حمید رحیمی، امیرمحمد رفیع‌خواه، عارف عباسی، مجتبی بیات گروه بازیگران این اثر نمایشی هستند.
دیدگاه