شنیدن موسیقی مناطق لَک نشین در یک آلبوم/ مقام‌ها را حفظ کنیم

 «موسیقی مناطق لک نشین» عنوان یکی از تازه‌ترین آلبوم‌های منتشر شده است که طی روزهای گذشته در قالب هفتاد و هشتمین آلبوم موسیقی نواحی ایران موسسه ماهور با سرنا نوازی عرفان مریدی و دهل نوازی شرف علی مریدی در دسترس شنوندگان قرار گرفته است.

«مقام سحری»، «مقام یاری»، «مقام هنای محمد بگ»، «مقام هه داووت گیان داووت»، «مقام پاکتلی»، «مقام رارا»، «مقام رارا سحرخوانی»، «مقام شیونی»، «مقام ظفر سلطانی»، «مقام باوه باوه»، «مقام جنگه را یا سواره هو»، «مقام قطار»، «مقام فتاپاشایی»، «آیین اوشاری و دوپا»، «آیین سنگین سما»، «آیین هل پرکه»، «آیین چپی» قطعاتی هستند که در این آلبوم گنجانده شده‌اند.

درباره آنچه از موسیقی لکی یاد می‌شود، آمده است: در میان لک‌ها موسیقی یا ساز و آواز با زندگی این مردم همزاد است و با تار و پود وجودشان گره خورده است. لک‌ها عمدتاً در غرب کشور و در مجاورت لرها (فیلی) و کردها زندگی می‌کنند، دو قومیتی که از نظر موسیقی جایگاه ویژه‌ای دارند و موسیقی در لحظات زندگی‌شان حضور دارد. از این حیث موسیقی لک‌ها می‌بایست، طبق فرآیند اشاعه، عناصر فرهنگی‌ای از همسایگان خود گرفته و تأثیراتی بر آن‌ها گذاشته باشد. لک‌ها در شادی و سرور آوازی به‌نام «هوره» می‌خوانند. هوره گروهی اجرا می‌شود و بدون شک از نغمه‌های بسیار کهن ایران‌زمین است. کلمه هوره از لفظ اهوره می‌آید و نامگذاری آن قدمتی حدوداً هفت‌هزار ساله دارد. عده‌ای معتقدند که قدمت این موسیقی به دوران پیامبری زرتشت می‌رسد و برای خواندن بخش‌هایی منظوم از اوستا به کار می‌رفته است. هوره پیش از این معنایی مذهبی و آیینی داشته ولی هم‌اکنون در مناطق مختلف غرب کشور شکل‌های گوناگونی به خود گرفته و گاه حتی اشعار خود فرد به این شیوه خوانده می‌شود.

لک‌ها نگاه خاصی به مرگ دارند و دعوت کردن از آشنایان و اقوام فرد در حال مرگ و فراهم آوردن شرایطی آرام و جمعی جهت تسهیل مرگ برای فرد بخشی از فرهنگ آنهاست. در مراسم خاکسپاری نیز افراد زیادی شرکت می‌کنند. در این شرایط موسیقی نقش خاصی دارد و به اطرافیان متوفی کمک می‌کند تا راحت‌تر با غمشان کنار بیایند. خواندن مور با همراهی سرنا و دهل تسلی‌بخش غم مردمان لک است. مور از موسیقی‌های باستانی است که نمونه‌های آن را می‌توان در بین کردها و خصوصاً در مناطق ایلام و کرمانشاه هم یافت. مور (مور آوردن) در بین لک‌ها در دو حالت استفاده می‌شود. هرگاه که دلتنگی و غم بر وجود یکی از آنها چیره شود به گوشه‌ای می‌روند و به مورخوانی می‌پردازند. زمانی هم که یکی از عزیزان فرد فوت کرده باشد داغ‌دیدگان و اغلب زنان به صورت گروهی به خواندن مور و وصف خصایص مرحوم می‌پردازند. از دیگر خصوصیات مور استفاده از اشعار حماسی خصوصاً بیت‌های شاهنامه فردوسی است.

موسیقی لکی و اشتراکش با اقوام کرد و لر (فیلی) و نیز تشابهات بین نام نغمه‌ها و آوازهای این اقوام (مانند مور و هوره) همه گویای وجود شباهت‌هایی در موسیقی این سه قوم است که البته همجواری جغرافیایی و همسایگی به این موضوع دامن می‌زند. به این دلیل، مطالعه در زمینه موسیقی لکی برای درک تمایز دقیق این موسیقی از موسیقی همسایگانش ضروری است.

عرفان مریدی درباره این اثر نوشته است:

«آنچه که در این آلبوم می‌شنوید مقام‌هایی هستند که از نسل‌های قبل از مرحوم یوسف بگ مریدی (دودمان شامری)، جد بنده، به نسل‌های بعدی، یعنی استادانی چون رضا مریدی، ساعدبگ مریدی و امیربگ مریدی رسیده و توسط این اساتید به نسل بعدی که پدرم را شامل می‌شود آموخته شده و بنده عرفان مریدی این مقام‌ها را از پدربزرگم استاد رضا مریدی و پدرم شرفعلی مریدی آموخته‌ام.

مقام‌هایی که نواخته شده مربوط به مناطق لک نشین (یعنی مناطقی از استان‌های لرستان، کرمانشاه، ایلام و همدان) در سبک و روایت استاد رضا مریدی است.

در این اثر پدرم افتخار دادند و بنده را با دهل همراهی کردند. امید است این اثر به یادگار بماند و نسل‌های بعدی را در جهت حفظ مقام‌ها تربیت کند.»