روح‌الله خالقی؛ خالق سرود ملی غیررسمی ایران

 خالقی علاوه‌بر اینکه تعداد زیادی از ماندگارترین قطعات موسیقی معاصر ایران را خلق کرده است، خالق چندین اثر پژوهشی مهم در حوزه موسیقی نیز هست؛ آثاری که با گذشت سال‌ها همچنان از آثار تراز اول موسیقی و پژوهش در حوزه موسیقی در ایران هستند.

خالق سرود ملی  غیررسمی ایران

روح حماسه ملی در خلاقیت روح‌الله خالقی غلیان داشت. کمتر ایرانی‌ای را می‌توان پیدا کرد که با شنیدن سرود «ای ایران»، فخر و شکوه ایران را به یاد نیاورد و دچار احساسات نشود. در روزگاری که روس‌ها از شمال و انگلیسی‌ها از جنوب به ایران یورش برده بودند، روح‌الله خالقی یکی از قدرتمندترین اسلحه‌های تاریخ را در دست گرفت، و در برابر تهاجم نیروهای بیگانه ایستاد. سرود ای ایران، باوجوداینکه فریادی است که در روزهای تلخ پس‌از جنگ جهانی دوم در ایران به گوش رسیده است، اما با گذشت سال‌ها همچنان در تاروپود ایران پژواک دارد.

ای ایران، در وانفسایی که ستم مهاجمان رمق کشور را گرفته بود، در کوچه‌ها و خیابان‌های ایران چرخید و درست شبیه به یک بیانیه سیاسی، روح حق‌جویی را در وجود مردم بیدار کرد. شعر «حسین گل‌گلاب» در کنار موسیقی بی‌مانند روح‌الله خالقی چنان شورشی را در دل مردم ایران زنده کرد که گویی بار دیگر شکوه اساطیری ایران سر برآورد و مردم بار دیگر با ریشه‌هایشان همسو شدند. بیهوده نیست که سال‌هاست که ایرانیان سرود ای ایران را به‌عنوان سرود ملی غیررسمی خود بازخوانی می‌کنند.

روح‌الله خالقی، ای ایران را در مایه دشتی ساخت. دشتی مایه‌ای بود که همیشه به‌عنوان یکی از دستگاه‌های حزن‌انگیز موسیقی ایرانی شناخته می‌شد. بااین‌وجود، خالقی روح حماسه را با چنان قدرتی در این مایه دمید که تمام تعاریفی که تا پیش‌از او از این دستگاه موسیقی وجود داشت، تحت‌تاثیر قرار گرفتند.

ای ایران، برای اولین بار در سال 1323 با صدای غلام‌حسین بنان در دبستان نظامی دانشکده افسری اجرا شد و در همان اجرای اول، به‌حدی مردم را تحت‌‍تاثیر قرار داد که خواستار اجرای مجدد این قطعه شدند. در ادامه و با شنیده شدن هرچه بیشتر این قطعه، وزیر فرهنگ وقت ایران، از گروه اجراکننده خواست تا با حضور در مرکز پخش صدا، صفحه‌ای را از اجرایشان ضبط و منتشر کنند. پس‌از ضبط اثر، ای ایران برای مدت‌ها به‌شکل روزانه از رادیو تهران و رادیو ملی پخش می‌شد. استقبال از این سرود تا آنجا بود که این قطعه بارها و بارها اجرا شد و نسخه‌های  متنوعی از آن در دسترس مردم قرار گرفت. این اجراهای مجدد و متنوع تا همین امروز نیز در ایران ادامه دارند و شاید بتوان این سرود را معروف‌ترین و مهم‌ترین سرود ملی و حماسی ایران دانست.