آزار جنسی در سینمای ایران؛ از ادعا علیه بازیگر مرد مشهور تا بیانیه بی‌سابقه زنان سینماگر

به گزارش سرنا، ماجرا  با ادعای یک دستیار کارگردان علیه یک بازیگر مشهور آغاز  شد. سمیه میرشمسی، دستیار کارگردان و برنامه‌ریز، سوم فروردین 1401 در رشته‌توییتی، فرهاد اصلانی، بازیگر شناخته‌شده سینمای ایران را به قلدری و رفتار بد با افراد پشت صحنه متهم کرد. سپس دامنه روایت ها توسعه یافت و دامن حبیب رضایی را رهم گرفت و چندین روایت ازسوی سینماگرانی که هویت شان را فاش نکرده اند از آزار جنسی و عاطفی رضایی منتشر شد.

سمیه میرشمسی کیست؟

خلاصه‌‌ای از این رشته‌توییت سمیه میرشمسی را با حذف بخشی از اسامی در برخی از سایت‌ها انتشار پیدا کرد. 

سمیه میرشمسی دستیار کارگردان متولد ۱۹ تیر ۱۳۶۵ در تهران بوده و فارغ التحصیل رشته نقاشی از هنرستان هنرهای زیبا تهران است که در زمینه دستیار کارگردان و تدوینگر در پشت صحنه چندین فیلم و سریال مشغول فعالیت بوده است.  او در آثاری همچون پله آخر، مسخره‌باز، بنفشه آفریقایی، «در دنیای تو ساعت چند است؟، ناگهان درخت، خانه کاغذی، فروشنده، کوچه بی‌نام به عنوان تدوین گر، دستیار کارگردان، دستیار اول کارگردان، دستیار دوم کارگردان و برنامه‌ریزی سینما و تلویزیون حضور داشته است.

صحه گذاشتن انجمن صنفی برنامه‌ریزان و دستیاران کارگردان بر اظهارات میرشمسی

اعتبار میرشمسی از یک سو و شهرت اصلانی از سوی دیگر باعث شد که این ماجرا بیش از پیش دیده شود و مورد توجه قرار بگیرد. انجمن صنفی برنامه‌ریزان و دستیاران کارگردان اولین نهاد صنفی بود که به اظهارات میرشمسی واکنش نشان داد و از او حمایت کرد. این انجمن نوشت: "با توجه به شناخت از گذشته همکارمان خانم سمیه میرشمسی، به طور کلی، صادق بودن ایشان را تأیید می‌کنیم."

این انجمن صنفی اعلام کرد این اولین بار نیست که چنین اتفاقاتی می‌افتد و چنین اتفاقاتی سابقه داشته و انجم صنفی برنامه‌ریزان و دستیاران کارگردان موضوع را پیگیری خواهد کرد.

بیانیه بی سابقه صدها بازیگر و کارگردان زن

در ادامه صدها بازیگر و کارگردان زن شناخته شده از جمله هدیه تهرانی، نیکی کریمی، پوران درخشنده، ترانه علیدوستی، سحر دولتشاهی، نرگس آبیار، تهمینه میلانی، میترا حجار، ویشکا آسایش ، نگار جواهریان، مریم پالیزبان، هایده صفی‌یاری، شقایق دهقان، باران جعفری، فرشته حسینی، کتایون ریاحی و ملیکا شریفی‌نیا در بیانیه‌ای بی‌سابقه، به وجود خشونت علیه زنان در سینمای ایران اعتراض کرده و اعلام کردند: هرگونه خشونت، آزار و باج‌گیری جنسی در محیط کار از نظر ما محکوم است و برای توقف آن خواستار عواقب قانونی جدی برای متخلفین هستیم.

در بخش دیگری از این بیانیه آمده است: آنچه به شکل روشنی خودنمایی می‌کند، سیستماتیک بودن این خشونت‌هاست. نه تنها ساز و کاری برای باز داشتن فرد صاحب قدرت از ارتکاب خشونت وجود ندارد، بلکه در یک توافق نانوشته اعمال خشونت بر زنان در محیط کاری عادی سازی شده و هیچ عواقب جدی‌ای متوجه خشونت‌گر نیست و آزارگران از شهرت و اعتباری که توسط طرفدارانشان به دست آمده، هیچ ترسی از دست بردن به این جرایم ندارند.

در پی آن،  جامعه اصناف سینمای ایران (خانه سینما ) در پی اعتراضات مطرح شده درباره برخی خشونت ها در پشت صحنه سینما بیانیه ای منتشر کرد.

این جامعه صنفی در این بیانیه اشاره کرده که  هر گونه خشونت احتمالی به ویژه خشونت جنسی در شیوه های گوناگون آن در فرآیند فعالیت های هنری-فرهنگی را محکوم می‌کند.

حمله چیستا یثربی به بیانیه و زنان امضاکننده

در این بین واکنش چیستا یثربی نویسنده و کارگردان تئاتر و سینما در واکنش به بیانیه زنان سینماگر ایرانی در اعتراض به خشونت و آزارگری و اعمال قدرت بر زنان در محیط سینما در صفحه شخصی خود متنی را منتشر کرد که توام با گوشه و کنایه فراوان نسبت به همکاران سینمایی خود بود. 

در این متن آمده است: «یک مشت دروغگوی ترسوی موقعیت طلب؛ چطور اکنون، جرات پیدا کرده‌اید ولی آن موقع به من گفتید: خفه شو! و آن مرحومه خانه سینما گفت: حرف بزنی؛ خودم ساکتت می‌کنم!

حمایت و کنایه توامان رضا کیانیان به بیانیه علیه آزار جنسی

رضا کیانیان، بازیگر پیشکسوت سینما و تئاتر، با نوشتاری اینستاگرامی، از «بیانیه زنان دست‌اندرکار سینما در اعتراض به خشونت علیه زنان در این عرصه»، حمایت کرد. وی با وجود حمایت از بیانیه اعتراضی با موضوع خشونت علیه زنان در سینمای ایران، تاکید کرده است آزار و اذیت زنان، تنها محدود به جامعه سینمایی نیست و همچنین این بیانیه، زنان را ضعیف‌تر و کم‌تر از آن‌چه در واقعیت هستند، نشان داده است.

واکنش قوه قضائیه

با توجه به موج  اعتراضات، قوه قضاییه هم نسبت خروش آزاردیده‌های جنسی در سینمای ایران واکنش نشان داد. دبیر ستاد حقوق بشر در واکنش به اظهارات درباره اعمال خشونت علیه برخی بازیگران زن در عرصه سینما گفت: عرصه هنر جزئی مهم از فرهنگ است و باید به دور از هر گونه آسیب باشد . کسانی که در این عرصه فعالیت می کنند باید به مسئولیت سنگین خود در قبال جامعه واقف باشند.

سکوت فرهاد اصلانی و حبیب رضایی

صرف نظر از این اظهار نظر هنوز مراجع رسمی تا این لحظه درباره اتهامات و مسائل مطرح شده واکنش نشان نداده‌اند و معلوم نیست که آیا شکایتی از فرهاد اصلانی و حبیب رضایی در خصوص موضوع آزار و اذیت در مراجع قضایی طرح شده است یا خیر. از سویی دیگر برغم موج براه افتاده اعتراضات، هنوز این بازیگران مشهور سینما و تلویزیون در خصوص اتهامات وارده واکنشی نشان نداده و کماکان سکوت پیشه کرده اند.